Accueil                                                         Admin
26 avril 2024  

 Son histoire

par Henri Wallon

 Les sources

Procès condamnation

Procès en nullité...

Chroniques & textes

Lettres de J. d'Arc

 Compléments

Bibliographie

Librairie numérique

Dossiers

 Recherches

Mises à jour du site

Recherches

 

 ACCÈS CARTES

     Carte de France (1429)

     Carte Nord France (1429)

     Carte environs Domrémy

     Carte environs Orléans

     Carte siège d'Orléans

     Vues Orléans et pont

 

 Interactivité

Contact

Liens johanniques

Sauvez la Basilique

Procès de réhabilitation
Déposition de Nicolas Bailly


  Honorable Nicolas Bailly d'Andelot (diocèse de Langres), tabellion et substitut royal en la prévôté d'Andelot, 60 ans environ, 29ème témoin produit à Toul par le prévôt  Jean Du Lys (1), interrogé le 6 février,

I et II.
  Jeanne est originaire de Domrémy et de la paroisse de l'endroit. Son père était Jacques d'Arc, un bon et honnête laboureur, tel que je l'ai vu et connu. Je le sais aussi par ouï-dire et sur les dires de plusieurs parce que je fus nommé tabellion par messire Jean de Torcenay, chevalier, et tenant son pouvoir de bailli de Chaumont du prétendu Roi de France et d'Angleterre, ensemble avec feu Gérard Petit, prévôt d'Andelot, pour faire une enquête sur le fait de Jeanne la Pucelle, qui était alors, disait-on, emprisonnée dans la cité de Rouen. Je n'en sais pas plus.

III.
  ne sait rien de l'article III.

IV à VIII.
  Plusieurs fois, j'ai vu Jeanne dans son jeune âge, et jusqu'à son départ de la maison paternelle ; c'était une bonne fille, de bonne tenue et bonne catholique ; elle fréquentait l'église et les lieux saints, allait en pélerinage à l'église de Bermont, se confessait presque chaque mois, comme je l'ai entendu dire par beaucoup des habitants de Domrémy. C'est aussi ce que j'ai trouvé comme tel lors se l'enquête que j'ai faite sur son fait avec le prévôt d'Andelot.

IX.
  J'ai souvent ouï dire qu'au printemps et en été, la jeunesse de Domrémy va, les jours de fête, danser et cueillir des fleurs sous l'arbre ; Jeannette y allait aussi, et faisait comme les autres filles. Une fois, j'ai vu les filles du village revenir tout gaiement de l'arbre en question.

X.
  ne sait rien de l'article X que par ouï-dire.

XI.
  C'est donc moi qui fus le tabellion, comme je l'ai déjà dit, commis pour cette enquête par messire Jean de Torcenay, bailli de Chaumont, qui avait, disait-il, des lettres de commission de la part du soi-disant roi de France et d'Angleterre. Quand moi-même et le Gérard, le prévôt défunt, nous entreprîmes notre enquête sur Jeanne, nous fûmes assez diligents pour réunir de douze à quinze témoins pour authentifier l'enquête au sujet de Jeanne la Pucelle que nous fîmes, pardevant Simon de Thermes, écuyer, lieutenant du capitaine de Montéclair, vu qu'on nous suspectait de l'avoir mal faite. Ces témoins, en présence du lieutenant, dirent avoir témoigné comme ils avaient témoigné et comme il était porté dans les interrogatoires. Alors, le lieutenant récrivit à Messire Jean, bailli de Chaumont, que ce qui avait été écrit dans cet interrogatoire, fait par nous tabellion et prévôt, était vrai ; et quand le bailli vit le rapport du lieutenant, il dit que nous autres commissaires n'étions que des faux Armagnacs.

  Interrogé s'il possède encore cette enquête ou sa copie, dit que non.

XII.
  Durant mon enquête, j'appris par les témoins que Jeanne avait dû un jour se réfugier à Neufchateau avec ses parents du fait des gens de guerre ; elle demeura toujours en compagnie de son père et logea durant trois ou quatre jours chez une nommée La Rousse. Après quoi, elle revint à Domrémy avec ses père et mère.

Fin de la déposition.



   

  Honorabilis vir Nicolaus Bailly, de Andeloco, lingonensis diocesis, tabellio regalis ac substitutus regalis, in prepositura predicti loci de Andeloco, etatis LX annorum, vel circa, vicesimus nonus testis, in huiusmodi inquisicionis causa, in civitate tullensi, per dictum lohannem Dalie, prepositum, coram nobis productus, et per nos et dictum notarium receptus, iuratus et examinatus, anno predicto, die sexta mensis februarii, requisitus, per suum iuramentum [ ...] Videlicet

Super I° eorumdem articulorum, sive interrogatoriorum, articulo, incipiente : "Primo, de loco originis, etc..." ; eciam super II° sequente articulo, requisitus,
  "Dixit per suum iuramentum, quod Iohanna articulata fuit oriunda de Dompno Remigio et parrochia eiusdem loci ; fuitque eius pater Iacobus Darc, bonus et probus laborator, prout vidit et cognovit. Scit eciam ex auditu et relacione plurium, quia testis loquens alias fuit tabellio commissus ex parte domini Iohannis Torcenay, militis, tunc baillivi Calvimontis, potestatem habentis ab asserto rege tunc Francie et Anglicorum, una cum quodam Gerardo, dicto Petit, quondam, tunc preposito dicti loci de Andeloco, ad faciendam informacionem super facto dicte Iohanne dicte to Pucelle, tunc, ut dicebatur, in carceribus in civitate rothomagensi detente. Nec aliud scit de contentis in eisdem articulis."

Super III° sequente articulo, incipiente : "Item, qui fuerunt eius patrini, etc...", requisitus,
  
"Dicit se nichil scire."

Super IV° sequente articulo, incipiente : "Item, si in primitiva etate, etc..." ; eciam super V°, VI°, VII° et VIII° sequentibus articulis, sibi diligenter expositis, requisitus,
  "Dixit per dictum suum iuramentum, quod vidit pluries dictam Iohannam, in sua iuvenili etate, et usque ad recessum a domo paterna, que erat et fuit bona filia, bone conversacionis, bona catholica, libenter frequentans ecclesiam et loca sacra. Ibatque ad ecclesiam de Bermont, in peregrinacionem ; et quasi quolibet mense confitebatur, ut hec a multis ex habitatoribus dicti loci de Dompno nemigio dici audivit. Et eciam eam in inquisicione per eum cum predicto preposito Andeloci facta, pro tali reperiit. Nec alias sciret deponere."

Super IX° sequente articulo, incipiente : "Item, quid fama habet, etc...", requisitus,
  "Dixit per dictum suum iuramentum, quod audivit pluries dici quod, tempore veris et estatis, iuvencule dicte ville de Dompno Remigio, diebus festivis, solent ire subtus illam arborem. Ibidem coreant et flores colligunt. Et dicta Iohanneta ibat cum eis, et faciebat sicut una de aliis puellis. Dixit eciam quod semel vidit ipsas filias dicte ville redire iocose de illa arbore. Nec aliud scit de contentis in eodem articulo."

Super X° sequente articulo, incipiente : "Item, inquiratur de modo, etc...", requisitus,
  "Dixit se nichil scire, nisi per auditum."

Super XI° sequente articulo, incipiente : "Item, si in dicta patria, etc...", requisitus,
  "Dixit per suum iuramentum, quod ipsemet testis fuit tabellio, ut iam dixit, qui tunc temporis fecit informacionem, tanquam commissus ex parte predicti domini Iohannis Torcenay, baillivi Calvimontis, habentis, ut dicebat, licteras commissorias ex parte asserti regis tunc Francie et Anglorum. Dixit eciam quod, quando ipse et dictus Gerardus, prepositus quondam, fecerunt dictam informacionem de dicta Iohanna, propter eorum diligenciam, procuraverunt habere de examinatis quasi duodecim aut quindecim testes ad testificandum informacionem, quam fecerunt coram Symone de Chermis scutiffero, se gerente tunc pro locumtenente capitanei Montis Clari, de ipsa Iohanna la Pucelle, eo quod ipsi non essent suspicati male fecisse dictum informacionem. Qui testes, coram tunc dicta locumtenente, dixerunt testificasse prout in eorum examinacione continebatur. Et tunc dictus locumtenens rescripsit predicto domino Iohanni, baillivo Calvimontis, quod illa que scripta erant in illa examinacione, per dictos tabellionem et prepositum facta, erant vera. Et dum dictus baillivus vidit relacionem dicti locumtenentis, dixit quod dicti commissarii erat falsi armignaci.
  Interrogatus si haberet illam informacionem, aut eius copiam, dixit quod non. Nec alias deposuit."

Super XII° sequente articulo, incipiente : "Item, si quando, etc...", requisitus,
  "Dixit quod, dum ipse fecit dictam informacionem, reperiit per testes dicte commissionis quod, propter armatos, semel dicta Iohanna, cum patre et matre suis, ad Novum Castrum fugerunt ; et semper fuit in comitiva patris, in domo cuiusdam dicte la Rousse, per tres aut quatuor dies ; et postea rediit cum eisdem patre et matre, ad dictam villa de Dompno Remigio. Nec aliud scit.

Plura nescit. Citatus venit. Nec amore [...]
Et fuit sibi iniunctum, etc...



Sources :
- "Procès de réhabilitation" - Joseph Fabre - ed.1915 - tome I,
- "Procès de Jeanne d'Arc" - E.O'Reilly - 1868
- "La rédaction épiscopale du procès de 1455-1456" - Paul Doncoeur et Yvonne Lanhers - 1961
.

Notes :
1 Jean Du Lys (Jean d'Arc), propre frère de la Pucelle alors Prévôt de Vaucouleurs à cette époque.

 

Procès de réhabilitation
Témoins du pays de Jeanne

Questionnaire de Domrémy

Les dépositions :

Jean Morel
M. Dominique Jacob
Béatrice, vve Estellin
Jeannette, fme Thévenin
Jean Moen
M. Etienne de Sionne
Jeannette, vve Thiesselin
Louis de Martigny
Thévenin Royer
Jacquier de Saint-Amance
Bertrand Lacloppe
Perrin Drappier
Gérard Guillemette
Hauviette, fme Gérard de Sionne
Jean Waterin
Gérardin d'Epinal
Simonin Musnier
Zabillet, fme Gérardin
Mengette, fme Jean Joyart
M. Jean Colin
Colin, fils de Jean Colin
M. Jean de Metz
Michel Lebuin
Geoffroy du Foug
Durand Laxart
Catherine, fme Henri Royer
Henri Royer
M. Albert d'Ourches
Nicolas Bailly
Guillot Jaquier
M. Bertrand de Poulengy
M. Henri Arnolin
M. Jean Le Fumeux
Jean Jaquard

 
- Les dépositions - index



Légal         Contacts
 
© 2006-2014 - SteJeannedArc.net
1412-2012
Jeanne d'Arc, histoire et dictionnaire